” JEZUS HAD OOK MAAR TWAALF APOSTELEN “
Metgezel in Zingeving vertrekt altijd vanuit de dialoog. De abdij- en bezinnings- dagen, lotgenotengroepen en levenskunstactiviteiten zijn altijd geworteld in het luisteren, zeggen initiatiefnemers Karin Segers en Jan Daem. “Het belangrijkste is dat de mens zichzelf ten diepste leert kennen.”
“We voelen ons een beetje zoals de Emmaüsgangers”, begint de Nederlandse Karin Segers. Met haar partner, de Vlaming Jan Daem, leidt ze Metgezel in Zingeving.
“Met existentiële en zingevingsvragen trekken we even mee met anderen. Onze werking kent vier pijlers. We noemen het zelf wel eens onze stoel met vier poten. De eerste pijler is die van de dialoog. Daarnaast bieden we vanuit de eigen behoefte aan abdij- en bezinningsdagen dat ook aan anderen aan. De derde pijler is die van de lotgenotengroepen die Jan als contextueel rouwtherapeut begeleidt. De laatste zoomt in op de levenskunst om goed oud te worden.”
Dialoogtafels
“Laat discussie en debat maar achterwege. Een dialoog is veel rijker”, schetst Daem het belang van de eerste pijler. “Voor de Nederlandse Week van de Dialoog in november organiseer ik dialoogtafels. Aan een tafel met acht mensen dialogeren we onder meer over stervenskunst als levenskunst. In de trappistenabdij Onze-Lieve-Vrouw van Koningshoeven doen we zelfs een nachtelijke dialoog. Om 4.15 uur komt de abt de poort openen. Daarna gaan we 2,5 uur met elkaar in gesprek en sluiten we af met de morgendienst en een ontbijt.”
“Leren luisteren naar elkaar is zo essentieel”, vindt Segers. “Dat komt in al onze pijlers terug. Verbindende communicatie is ontzettend belangrijk. Naar elkaar luisteren is zeer benedictijns. Het eerste woord van de Regel is ‘Luister’. En het is Bijbels: ‘Sjema, Israël’ – ‘Luister, Israël’. In al onze activiteiten is inzicht geven en beoefenen van belang. Pas dan komt er ruimte. Deelnemers zijn soms verrast dat ze zo snel tot hun diepe kwetsbaarheid komen. Maar door te luisteren en de diepte van de stilte te laten werken, gebeuren de mooiste dingen. Daarom ook zijn we begonnen met onze abdij- en bezinningsdagen”, gaat Segers verder. “Uit welke bron leef ik? Hoe leef ik? Waartoe leef ik? Dat zijn de belangrijke basisvragen waaraan we de thema’s koppelen. Die maken we nooit op voorhand bekend, maar het is wel duidelijk dat het om filosofische en spirituele vragen gaat. Soms halen we een tekst uit de Bijbel. Ongelooflijk hoeveel levenswijsheid we lezen in Prediker, Wijsheid en Spreuken. Naast de groepsgesprekken bieden we ook individuele gesprekken aan. Daar komen soms wonden en zelfs heuse trauma’s naar boven. Wel zijn we vooraf helder: het gaat niet om therapeutische sessies. Toch kan er op dat moment een vorm van heling plaatsvinden. En als het echt heftig wordt, bieden we wel nazorg aan.”
Tijdens die een-op-eengesprekken kan ook de religieuze overtuiging aan bod komen. En bij de groepsgesprekken ligt de Bijbel altijd in de kring. Soms is het laveren, zeker bij uitgesproken antigelovigen”, geeft Daem toe. “Maar we respecteren ieders overtuiging. Daarom ook laten we getuigenissen vanuit de groep komen. Zo hadden we laatst een koppel dat al 53 jaar gehuwd was en inbracht dat het geloof hen helpt op de weg die ze samen afleggen. En als er een zuster mee is, roept die bij een getuigenis minder weerstand op dan dat een leek dat zou doen. Maar soms is het wel zoeken, want onze doelgroep bestaat uit mensen die aan de rand van de kerk staan. Het gesprek met een pater is tijdens die abdijdagen ook altijd een voltreffer. Vóór dat gesprek lijken religieuzen buitenaardse wezens. De deelnemers mogen vragen voorbereiden. Sommigen blijven wat aan de buitenkant hangen, maar anderen duiken resoluut de diepte in.”
“Tijdens de vakantietijd zijn veel alleenstaanden eenzaam”, stelt Segers vast. “Voor hen ontwikkelden we ‘zomerzonreis naar de ziel’, een vijfdaagse in Het Rustpunt, het karmelietenklooster in Gent. Daarin is ook plaats voor ontspannende culturele activiteiten. Opdat de mens zichzelf ten diepste leert kennen, moet hij ook de donkere wouden en de hoge bergtoppen leren kennen. Dat werk is nooit af. Voor niemand.”
Haalbaar
“Of mensen al dan niet aansluiten bij kerkelijke initiatieven, hebben wij niet in de hand”, vindt Daem. Metgezel in Zingeving promoot dat niet actief, maar houdt het evenmin tegen.
“In de diepte van de stilte gebeuren de mooiste dingen.”
“Wij bewerken eerst de grond en geven voedsel mee. Dat vinden we trouwens zo kostbaar dat we de abdij- en bezinningsdagen tegen kostprijs aanbieden. Het moet voor iedereen haalbaar zijn. Soms ontdekken we pas achteraf de opbouw”, lacht Segers. “Mensen wijzen ons daar soms op. Komt het door onze openheid? We laten ons in elk geval inspireren door andere religies. En we voeden ons zelf ook. Dat is een absolute voorwaarde. Elk jaar gaan we zelf een of twee keer op retraite. We houden van de mystieke stroming die in elke religie zit. En door voortdurende bijscholing blijven we bezig en kunnen we ook die vruchten delen.”
Nooit zweverig
“Als ik sommige websites over spiritualiteit bekijk, kan ik mij eraan ergeren dat ze niet zeggen wie ze zijn”, stipt Daem aan. “Als ik de mens achter de site niet vind, blijft die meestal steken in een euforische spiritualiteit.” “Maar daarmee ontwijkt hij de niet altijd rooskleurige realiteit en dat willen we niet. Spiritualiteit is in de kern goed, maar moet toch aards zijn”, benadrukt Segers. “Met de voeten op de grond, met de handen naar de hemel. Maar nooit zweverig. Soms is het confronterend bij deelnemers. Maar daar duikt opnieuw het belang van de dialoog op: wat verbindt ons? Wat onderscheidt ons? Als je God wil ontmoeten, moet je eerst zoeken naar jouw zelf.” “Van ‘moet’ naar ‘moed’”, vult Daem aan. “Meer mens worden, dat vergt moed. En het is nooit af. Zeker als je met rouw geconfronteerd wordt. Tijdens mijn meer dan 30-jarige carrière in het onderwijs was ik onder meer vertrouwensleerkracht in de tweede graad. Daar heb ik wel wat expertise opgebouwd om handvaten aan te reiken voor hoe je met verlieservaringen kan omgaan. Nu begeleid ik twee lotgenotengroepen. Symbolisch gaan we op weg onder de regenboog. Elke ontmoeting gebruik ik een nieuwe kleur. Ook ben ik gestart met een groep ouders die een kind verloren. Op rouwen staat geen religieuze overtuiging. Daarin ben ik behoedzaam. Wie gelovig is, kan het uiteraard zeggen. Ook al weten mensen dat ik gelovig ben, ik zal er zelf niet over beginnen, want dan geef je al gauw de indruk dat je zieltjes wil winnen. Opnieuw: luisteren is hier het belangrijkste.”
Met kleine groepen
De laatste pijler – de levenskunst om goed oud te worden – is een weerspiegeling van Daems levensproces, lacht hij. “We gaan geen thema’s uit de weg. Ik vind het belangrijk om – altijd in respectvolle dialoog – een tegengeluid te geven tegen de alomtegenwoordige euthanasie. Mensen zijn ernaar op zoek hoe ze goed oud kunnen worden. Volgend jaar tonen we al voor de negende keer een reeks films met een overkoepelend thema. ‘Hoop over de generaties heen’ was het thema van dit jaar. Maar het moet voor ons als begeleiders natuurlijk behapbaar blijven. Wat we doen, is onder meer mogelijk dankzij samenwerking met lokale partners. We gaan met kleine groepen aan de slag. Uiteindelijk had Jezus ook maar twaalf apostelen.”
10 jaar Metgezel in Zingeving
“We bestaan dit jaar tien jaar”, zegt Jan Daem. “In die tien jaar zit ook iets van onze persoonlijke groei. Daarvoor laat ik me onder meer inspireren door permanente bijscholing: het lezen van Tertio, Tijdschrift voor Geestelijk Leven, Gewijde Ruimte, De Kovel en de rijke websites Gewijde ruimte, De Bezieling en Nieuw Wij. Ik haal mijn inspiratie vooral uit retraites”, getuigt Karin Segers. “Wil iets beklijven, dan heb ik wat langer nodig om het te laten inwerken. Natuurlijk kan ik ook genieten van bijvoorbeeld het Dagelijks Bijbelcitaat, maar dat is meer onderhoud dan echte verdieping.” www.metgezelinzingeving.com
Met dank aan Geert de Cubber, redacteur Tertio
(Foto en artikel copyright Tertio, Dossier Nieuwe wegen van Zingeving, 15 mei 2019, nr 1005) www.tertio.be
