Op het eerste gezicht houdt hij de Kerk in het midden. Sommigen beklemtonen dat de paus niets aan de leer verandert, anderen vinden het vooral essentieel dat hij een andere toon en benadering hanteert. Wat is het nu?
Een beetje van beide, maar toch vooral het tweede. Dat de Kerk een wereldorganisatie is, heeft zo zijn voor- en nadelen. Het voordeel is dat de katholieke Kerk herkenbaarder en beter georganiseerd is dan om het even welke andere godsdienst. Een nadeel is dat ze soms een logge olietanker is die je moeilijk bijstuurt. Hoe dan ook, de Kerk bewaart altijd haar eenheid, zelfs al weten we dat er in de praktijk grote verschillen bestaan in de diverse werelddelen en culturen. Eenheid in verscheidenheid dus, een moeilijke, maar belangrijke evenwichtsoefening.
De paus probeerde niet in een aantal kwesties de ene strekking gelijk te geven ten koste van de andere. De manier waarop gelovigen bij ons kijken naar thema’s als echtscheiding of homoseksualiteit verschilt nu eenmaal grondig van de visie in pakweg de Afrikaanse Kerk. Mensen die uitgerekend in die kwesties hoopten op een grote sprong kunnen dus ontgoocheld zijn.
Toch is Amoris laetitia een brief die de kerkelijke kijk op gezinnen radicaal bijstuurt. De bisschop van Gent, mgr. Luc Van Looy, sprak van een „paradigmawissel”, wat we kunnen vertalen als een verandering van wereldbeeld, van manier van kijken en denken. Krasse taal? Jazeker, maar terecht. Deze pauselijke brief breekt namelijk radicaal met het idealiseren van het gezin en dat is ongezien.
Lees maar even mee wat de paus schrijft: „Op sommige momenten stelden we een veel te abstract en bijna kunstmatige theologisch ideaal van het huwelijk voor, ver verwijderd van de concrete situaties en de praktische mogelijkheden van echte families. Die buitensporige idealisering, vooral wanneer we er niet slaagden te inspireren tot vertrouwen in Gods genade, hielp niet om het huwelijk meer wenselijk en aantrekkelijk te maken, maar deed precies het tegenovergestelde.”
Eenvoudiger gezegd: het echte familieleven verschilt grondig van het beeld van het gezin dat de Kerk koesterde. Die bekentenis is voor veel gezinnen herkenbaar. Het is niet alle dagen feest. Naast de mooie momenten zijn er steevast ook moeilijke tijden. Vele gezinnen slaan zich daar doorheen – en de paus drukt daarvoor zijn erkentelijkheid uit – maar soms lukt dat niet. Daarover schrijft Franciscus: „Het is belangrijk gescheiden mensen die een nieuwe verbintenis sloten te laten voelen dat ze wel degelijk deel uitmaken van de Kerk, dat ze niet uit de gemeenschap worden gestoten.” Een Kerk die begripvol en ondersteunend is in moeilijke momenten is zoveel christelijker dan een instituut dat kil veroordeelt.
Paus Franciscus laat het ideaal niet los, want hij blijft een vurige minnaar van het gezin. Hij laat echter wel het idealiseren los en hij gaat met beide voeten midden in de realiteit staan. Hij spreekt over passie en over de liefdesdans die nooit mag stoppen, maar net zo goed over het leven van elke dag, over tijd maken voor de kinderen. Deze paus houdt oprecht van gezinnen, van alle gezinnen, en hij steekt dat niet weg. Voor iemand die zelf geen gezin heeft, geeft hij blijk van een groot inlevingsvermogen. Dat maakt dat Franciscus niet enkel de hoogste kerkleider is, maar allereerst een herkenbare mens.
Luk Vanmaercke Hoofdredacteur Kerk&leven
Meer informatie over de aansporingsbrief Amoris laetitia is terg te vinden op www.kerknet.be ( tik Amoris laetitia in de rechterbovenhoek als zoekterm )
