Stervenskunst als levenskunst
Het gaat hier om een uitnodiging om tijdig na te denken over ons onvermijdelijk lot en over de invulling die we wensen te geven aan de resterende tijd. Dit nadenken over ons uiteindelijke lot is van alle tijden. Vele filosofen en theologen hebben zich daarin verdiept en er mee geworsteld. Maar ook denkers uit geheel andere hoek verdiepten zich in deze levensvraag. Neem nou bijvoorbeeld het beroemde verhaal uit de zentraditie over een jonge Boeddhistische monnik die heel gewetensvol en ernstig in meditatie zit over de zin van zijn bestaan en zijn levensdoel. Een oudere zenmeester ziet dat en vraagt hem wat hij aan het doen is en waarom. De ander antwoordt dat hij mediteert met het oogmerk de verlichting te bereiken. De oude man zegt daar niets op, pakt twee brokken leisteen van de grond op en begint die tegen elkaar te schuren. De jonge monnik probeert eerst te doen of hij niets ziet en gaat door met zijn meditatie. Maar tenslotte kan hij zijn nieuwsgierigheid niet meer bedwingen. Hij vraagt de oude monnik wat hij met dat zinloze gedoe denkt te bereiken. Waarop die monnik antwoordt:” Ik ben de steen aan het polijsten tot hij een volmaakte spiegel is.” De jongen begint te lachen en vertelt de oude monnik dat hij het onmogelijke probeert. Waarop de oude monnik, waarschijnlijk met pretoogjes, bekent: “Ja, dat weet ik. Maar jij probeert precies hetzelfde.”
Niet alleen monniken, maar ook zogenaamde leken worstelen met de vraag naar de zin en de aanvaarding van ons leven en ons uiteindelijke lot. De vroegere VN-secretaris-generaal Dag Hammarskjöld bijvoorbeeld schreef in zijn dagboek hoe, na een leven van authentiek zoeken, dat geloof in de zin werkelijkheid voor hem werd:” Op een bepaald ogenblik zei ik ja….Ik weet niet tegen wie, ik weet niet in antwoord op wat, ik weet niet eens wanneer precies.” Dat ‘ja’, hoe vaag het ook is, blijft resoneren. Doet zijn transformerende werk in zijn hele verdere leven. Maar het is allerminst zo dat daardoor meer klaarheid geschapen wordt over die innerlijke verandering, of dat die klaarheid als een doel nagestreefd kan worden. Dat ongrijpbare ‘ja’ was Hammarskjöld aan antwoord genoeg. Hij ontdekte dat er vanuit een totaal andere, totaal onverwachte hoek iets is, dat ik niet kan oproepen, dat ik niet over me kan afroepen, dat totaal onafhankelijk blijft van welke voorbereiding dan ook, die ik daartoe getroffen zou hebben.
Ook de Nederlands-Belgische hoogleraar godsdienst- en cultuurpsychologie, Han Fortmann, heeft dat geworstel ervaren. Maar bij het ouder worden voelde hij grote dankbaarheid tegenover alles wat er in hem veranderd was: hij functioneerde beter, kon beter bij zijn gevoelens, kon die veel meer toelaten. Toch bleef op de achtergrond van alles wat hij zei steeds het besef aanwezig dat de heelheid waar de religie het over heeft, waar ook de Boeddhistische zentraditie het over heeft, dat deze heelheid van een heel andere orde is dan de heelheid die de inzet is van geestelijke gezondheidszorg. Hij besluit letterlijk: “Het gaat erom te ontdekken hoezeer je ‘ja’ moet zeggen tegen zoveel brokstukken, “Ja”, ook tegen het besef dat die brokstukken blijven. Dat je die elke dag weer moet oppakken, met alle moed die daarvoor nodig is, en daar weer een dag verder mee gaan, steeds opnieuw. Brokstukken, waarvan alleen de hemel ziet door welke diepe glans zij doorstraald zijn.” “Dat”, zo gaat hij verder, “is heelheid in de zin van religieus heil en dat vertaal ik dan maar met geloof, hoop en liefde.” Fortmanns getuigenis is troostend en heeft hij betaald met de pasmunt van zijn eigen ervaringen.
Verzoening met ons leven, aanvaarding van onze brokstukken, amor fati ofwel liefde voor/ aanvaarding van ons lot en wat we ervan gemaakt hebben, blijkt van alle tijden, ook van die van onze tijd. .
Hans Pijnaker.( Moergestel)
Op donderdagvoormiddag 15 november 2018 van 9.45 tot 12.30 uur en donderdagavond 15 november 2018 van 18.45 tot 21.30 uur in het Gerard Horvershuis en De Inloop ( Kerkstraat 48, 5061 EJ Oisterwijk) vinden de jaarlijks terugkerende gesprekken plaats aan DE DIALOOGTAFELS.
Dit initiatief gaat uit van de Metgezel in Zingeving: werkgroep Levenskunst voor wie goed oud wil worden.
In deze dialoog staat dit keer het thema LIEFDE centraal, liefde met ons verleden, liefde met onze ‘gedane zaken’ en liefde met het persoonlijk levenseinde.
Belangstellenden kunnen zich opgeven bij Jan Daem, tel 06/13416942 of via zijn website www.metgezelinzingeving.com
Deelname is gratis en welkom.
Namens de samenwerkende organisaties:
Mevr. Karen Vanheusden Afgev: Gemeente Oisterwijk
Mevr. Jacqueline Van den Acker ContourdeTwern Oisterwijk
Dhr. Frans Monchen Voorzitter KBO Oisterwijk,
Dhr. Henk van den Bijgaart Voorzitter Seniorenbeweging 50+ Moergestel
en Wil van Egmond en Jan Daem ( Metgezel in Zingeving.)
OPRECHTE DANK AAN ALBERT HEIJN/OISTERWIJK
