“Gij zijt het zout der aarde”. Het zout is rijk aan een meervoudige betekenis.
Het zout is eerst en vooral het zout der aarde : reeds in Jezus’ tijd werden kalizouten aangewend als bemesting [1]. Het kalizout activeert het zaaisel en geeft een gezonde kleur aan het bladgroen. We begrijpen meteen wat Jezus bedoelt : zoals het kalizout van de aarde een vruchtbare bodem maakt waar het zaad kan opschieten en vrucht dragen, zo ook vertrouwt Jezus ons een activerende rol toe in de wereld, zodat het evangelie er kan worden onthaald in een vruchtbare bodem, er wortel kan schieten en er vrucht dragen. De christen vervult in de wereld een activerende taak van onthaal voor Gods Woord.
Het zout heeft een tweede betekenis: het zout geeft smaak. Omdat de christen God onthaalt in zijn hart, gaat er een nieuwe horizon voor hem open : hij vindt smaak in het bestaan. Jezus vraagt ons smaak te geven aan het leven. Meer dan vroeger verdrinkt de mens vandaag in de triestige banaliteit en in de grauwe grisaille van de 24-uren economie : stereotype arbeid, knopjes duwen bij kunstmatig licht, standaard voorwerpen in plastic, alomtegenwoordige publiciteit tot in het schreeuwerige toe. Het leven is zoutloos geworden, de jeugd verveelt zich en zoekt naar ‘kicks’ om het bestaan een beetje pit te geven : 120 decibel in de discobars, levensgevaarlijk rijgedrag ; pepmiddelen, piercings, tatoeage, extravagante haartooi en klederdracht om toch maar te trachten aan de banaliteit te ontsnappen ; experimenten met drugs allerlei : alles wordt uitgeprobeerd om zich te voelen bestaan, om te ontkomen aan de oerverveling van een leven zonder zin … En nog nooit werd er zoveel gepalaverd over de kwaliteit van het leven ! Het is in die actuele context dat Jezus ons zegt : “Gij zijt het zout der aarde”! Breng vreugde, spirit, elan in de dagelijkse banaliteit. God in je hart dragen, dat geeft een diepere zin aan de gewone dingen die anders smakeloos dreigen te worden. Het atheïsme heeft de goddelijke zin van het leven geloochend en meteen gingen de transcendente waarden verloren. De mens verwordt dan tot niets méér dan een verstandige schimmel, door het toeval in een absurd bestaan geworpen. Neen, zegt Jezus : vanuit God kan alles een diepgaand supplement aan zin krijgen. Geef de mensen die smaak aan het leven die God heeft gewild : gij zijt het zout der aarde.
Het zout heeft nog een derde betekenis. Toen er nog geen diepvriezers waren, was het zout het ideale bewaarmiddel. En zo werd het zout symbool van duurzaamheid, van trouw. Om een duurzaam verbond te betekenen zei men : “een verbond van zout” (Nu I8,19) en als een jood in de tempel een stier offerde aan God, laat ons zeggen waarde 2.000 €, dan was dat offer maar geldig als er nog een handjevol zout, een eurocent zout, bovenop gelegd werd (cf. Lv 2,13). Waarom ? Het was de manier om aan God te zeggen : “Als ik U deze stier offer, dan is het uit liefde, uit duurzame, getrouwe liefde”. Alleen het offer gebracht uit liefde is zinvol. De christen is iemand die leeft met getrouwe liefde voor God. Hij is in de wereld iemand die uitkijkt naar God, iemand die God verwacht. Hij draagt in zich het vuur van de liefde. “Iedereen zal met vuur gezouten worden”, zegt Jezus in het Marcusevangelie . Kortom, het zout der aarde omvat drie dingen : aan het bestaan een vruchtbare bodem bieden voor Gods Woord, aan het leven de smaak geven van Gods liefde, en die liefde in alles en niettegenstaande alles in ons hart bewaren. Zijn we echt dat zout ? Vijftig jaar geleden al stelde Paul Claudel : “Het evangelie is zout, en gij hebt er suiker van gemaakt !”
Matteüs heeft een speciale uitdrukking om die verbastering van het zout uit te drukken : “mórainesthai”, zegt hij. Chouraqui vertaalt hier letterlijk : “als het zout zot wordt” ! Zo ons christen-zijn aan de samenleving zijn zoutkorrel niet meer bijdraagt, dan betekent het niets meer en zijn wij maar echt zot. Ons christen-zijn moet de samenleving een supplement aan zin te geven ! Om dit alles samen te vatten gebruikt Jezus nog een tweede beeld : “Gij zijt het licht der wereld”. Dat is zoveel als zeggen : “Draag Gods tegenwoordigheid in u zodat gij, door uw leven, Gods licht uitstraalt. Ik ben het licht de wereld, zet mijn zending voort. Zo moet ook uw licht stralen voor het oog der mensen, opdat zij uw goede werken zien en uw Vader verheerlijken die in de hemel is”.
====== [1] Het kalizout wordt nog steeds gebruikt in meststoffen als het kaïniet en de patentkali.
Br. Mark uit de trappisten abdij van Orval.
